‘Meeste slachtoffers seksueel geweld rennen niet weg’

Klinisch psychologe Iva Bicanic staat aan het hoofd van het Centrum Seksueel Geweld en heeft veel praktijkervaring met slachtoffers. “Vijftien procent van alle zedenzaken wordt gepleegd door iemand die je helemaal niet kent. Je wordt dan eigenlijk overvallen en hebt heel snel door: er klopt hier iets niet. Op dat moment gaat jouw brein voor jou beslissen wat de beste manier is om te reageren, zodat jij er levend uitkomt. Het motto is soms zelfs: liever verkracht dan dood.”

Zeventig procent blokkeert

Dat bijna driekwart van de slachtoffers van seksueel geweld blokkeert en meewerkt om de pleger kalm te houden is dus volkomen vanzelfsprekend. Bicanic: “Toch hebben we de neiging om te zeggen tegen iemand die is weggerend: wat goed van jou dat je dat nog had bedacht dat je weg moest rennen. Maar die anderen die dat niet hebben gedaan, die pijnigen zichzelf elke avond in bed. Waarom ben ik niet weggerend?”

Bicanic hoort van veel slachtoffers dat zij zichzelf achteraf van alles kwalijk nemen. “Met de kennis van nu beoordelen ze de situatie van toen. Dat is niet helemaal eerlijk. Achteraf is de geschiedenis altijd heel logisch, maar op dat moment heb je dat natuurlijk helemaal niet zien aankomen. Je gaat simpelweg in de overlevingsstand.”

Victim blaming

Slachtoffers van seksueel geweld vertellen gemiddeld pas een half jaar later wat hen is overkomen. Maar hoe kun je het beste reageren als iemand je over zo’n ervaring vertelt? Bicanic: "Als mensen ermee naar buiten komen, vinden we het best moeilijk om te zeggen: ‘Wat naar voor je en wat fijn dat je me dit vertelt en wat kan ik voor je doen’ Heel vaak reageren we met: ‘Wat deed je daar dan? Waarom ben je niet weggelopen? Waarom heb je niet gegild? Waarom heb je niet in zijn ballen getrapt?’ Dat is victim blaming, eigenlijk een uiting van onze eigen ongemakkelijkheid met de realiteit van misbruik,” legt de klinisch psycholoog uit. Lees hier meer over victim blaming.

Bied steun…

“Als je goed wordt opgevangen is er een goede kans dat je het kan verwerken. Het is belangrijk dat mensen je geloven en zeggen: ‘Dit is niet jouw schuld. Dit had nooit mogen gebeuren. Er is niks mis met jou. We gaan goed voor jou zorgen. Belangrijk is dat mensen je niets willen opleggen, zoals: je móet naar de politie. Nee, je moet nu even niks. Die ander mag zelf kiezen, dus niet weer de regie gaan overnemen, want dat deed de pleger ook al.”

…en blijf kalm.

Bicanic merkt dat mensen die het te horen krijgen vaak in de paniekstand schieten. “Mijn advies is: blijf kalm en zeg: ‘Dank je wel dat je me dit hebt toevertrouwd. Ik zal daar goed mee omgaan. Wat kan ik voor je doen? Wat wil je kwijt over het verhaal? Wat wil je me vertellen? En ik ben hier en ik blijf hier.’’